Datgelu gwybodaeth am glefydau trosglwyddadwy difrifol

Mae cyfrinachedd yn bwysig i bob claf ac mae gan bob claf yr hawl i fanteisio ar ofal o safon da, waeth pa glefyd y gallai fod ganddynt, neu sut y cawsant y clefyd hwnnw. Efallai bod y rhai y mae ganddynt neu y gallai fod ganddynt glefyd trosglwyddadwy difrifol² yn pryderu am eu preifatrwydd yn arbennig. Mae’r arweiniad hwn, sy’n rhan o’r safonau proffesiynol, yn nodi sut mae’r egwyddorion cyffredinol yn ein harweiniad- Cyfrinachedd yn berthnasol pan fydd meddygon,cymdeithion meddygol a chymdeithion anesthesia yn cael, yn defnyddio neu’n datgelu gwybodaeth am statws heintio cleifion sydd â chlefydau heintus difrifol.

Mae’r safonau arfer da yn berthnasol i feddygon, cymdeithion meddygol a chymdeithion anesthesia (y cyfeirir atynt gyda’i gilydd fel gweithwyr meddygol proffesiynol ac fel ‘chi’ yn y canllawiau hyn). Fel gyda’n holl safonau proffesiynol, mae’r canllawiau hyn yn berthnasol i’n holl weithwyr proffesiynol cofrestredig i’r graddau y maent yn berthnasol i ymarfer yr unigolyn. Fel gyda’n holl safonau proffesiynol, mae’r canllawiau yn berthnasol i’n holl weithwyr proffesiynol cofrestredig i’r graddau y maent yn berthnasol i ymarfer yr unigolyn. 

Mae’r safonau proffesiynol yn disgrifio arfer da, ac ni fydd pob achos o wyro oddi wrthynt yn cael ei ystyried yn ddifrifol. Rhaid i chi ddefnyddio eich barn broffesiynol i ddilyn y safonau yn eich gwaith o ddydd i ddydd. Os byddwch yn gwneud hyn, yn gweithredu’n ddidwyll ac ers lles cleifion, byddwch yn gallu egluro a chyfiawnhau eich penderfyniadau a’ch gweithredoedd. Rydym yn dweud mwy am farn broffesiynol, a sut mae’r safonau proffesiynol yn ymwneud â phrosesau, arfarnu ac ailddilysu addasrwydd i ymarfer, ar ddechrau Arfer meddygol da.

Dylech sicrhau bod gwybodaeth yr ydych yn ei dal neu’n ei rheoli ac sy’n ymwneud â statws haint claf yn cael ei diogelu mewn ffordd effeithiol bob amser rhag cael ei datgelu mewn ffordd amhriodol. Os byddwch yn datgelu gwybodaeth am statws haint claf, rhaid i chi sicrhau eich bod yn datgelu cyn lleied ag sy’n angenrheidiol at y diben dan sylw. 

Rhaid i chi gyfeu gwybodaeth am glefydau hysbysadwy i’r awdurdodau perthnasol er mwyn rheoli a goruchwylio clefydau trosglwyddadwy. Mae gofyn hysbysu am wahanol glefydau mewn gwahanol wledydd yn y DU ac mae’r trefniadau adrodd yn gwahaniaethu. Dylech ddilyn y trefniadau yn y wlad lle’r ydych yn gweithio.³ Dylech ddatgelu gwybodaeth ddienw os yw hynny’n ymarferol ac os bydd hynny’n cyfawni’r diben.

Good medical practice⁴ yn nodi:

Dylech ddilyn ein harweiniad Mynegi pryderon am ddiogelwch cleifon a gweithredu yn eu cylch os ydych yn pryderu bod cydweithiwr y mae ganddynt glefyd trosglwyddadwy difrifol yn gweithio neu wedi bod yn gweithio mewn ffordd sy’n rhoi cleifon mewn perygl o gael eu heintio⁵. Dylech hysbysu’ch cydweithiwr cyn cyfeu’r wybodaeth, ar yr amod ei bod yn ymarferol ac yn ddiogel i chi wneud hynny. 

Mae’r rhan fwyaf o gleifon yn deall ac yn disgwyl bod yn rhaid rhannu gwybodaeth berthnasol o fewn y tîm gofal uniongyrchol er mwyn darparu eu gofal. Os bydd claf yn gwrthwynebu i’r cam o ddatgelu gwybodaeth bersonol sy’n hanfodol er mwyn darparu gofal diogel iddynt yn eich barn chi, dylech ddilyn yr arweiniad ym mharagraffau 30 - 31 Cyfrinachedd. Os na fydd y claf yn meddu ar alluedd i wneud y penderfyniad, mae modd i chi ddatgelu gwybodaeth os yw hynny er budd cyffredinol iddynt, yn unol â’r arweiniad ym mharagraffau 48 - 49 Cyfrinachedd.

Os bydd claf y rhoddwyd diagnosis iddynt bod ganddynt glefyd trosglwyddadwy difrifol yn gwrthod caniatáu i chi ddweud wrth eraill sy’n darparu eu gofal am eu statws haint, ac os ydych chi o’r farn y bydd methu datgelu’r wybodaeth yn rhoi gweithwyr gofal iechyd neu gleifon eraill mewn perygl o gael eu heintio, dylech esbonio canlyniadau posibl eu penderfyniad i’r claf, gan ystyried gyda’r claf a oes modd dod i unrhyw gyfaddawd. 

Yn yr un modd â phawb arall, mae gan weithwyr gofal iechyd yr hawl i gael eu diogelu rhag risg niwed difrifol. Ond mae’n annhebygol y bydd modd cyfawnhau datgelu gwybodaeth am statws haint claf heb sicrhau eu caniatâd os na fyddai hynny’n gwneud unrhyw wahaniaeth i’r risg o drosglwyddo’r haint – er enghraifft, os yw’r risg yn debygol o gael ei reoli trwy ddefnyddio rhagofalon cyffredinol sydd eisoes mewn grym.⁶ Os bydd y claf yn parhau i wrthod caniatáu i chi ddweud wrth aelodau eraill y tîm gofal iechyd am eu statws haint, rhaid i chi gydymffurfo â’u dymuniadau oni bai eich bod o’r farn ei bod yn angenrheidiol datgelu’r wybodaeth er mwyn diogelu gweithwyr gofal iechyd neu gleifon eraill rhag risg marwolaeth neu niwed difrifol.

Os bydd cydweithiwr, heddwas neu unrhyw un arall yn dioddef anaf a achosir gan nodwydd neu anaf tebyg sy’n ymwneud â chlaf y mae ganddynt neu y gallai fod ganddynt glefyd trosglwyddadwy difrifol, dylech sicrhau bod cydweithiwr sy’n meddu ar gymhwyster priodol yn cynnal asesiad risg ar unwaith. Dylid cynnig proffylacsis ôlgyswllt yn unol â’r asesiad risg hwnnw, gan ddibynnu ar y math o hylif y corff neu sylwedd dan sylw a llwybr a difrifoldeb y cyswllt.⁷ 

Dylech ofyn am ganiatâd y claf i ddatgelu eu statws haint ar ôl i bobl arall gael cyswllt posibl â chlefyd trosglwyddadwy difrifol. Os na fydd modd perswadio’r claf i roi eu caniatâd i ddatgeliad neu os nad yw hi’n ddiogel neu’n ymarferol gofyn am eu caniatâd, mae modd i chi ddatgelu gwybodaeth os ellir cyfawnhau hynny er budd y cyhoedd. Gallai hyn, er enghraifft, fod mewn achosion pan fydd angen cael y wybodaeth er mwyn gwneud penderfyniadau am briodolrwydd parhaus proffylacsis ôl-gyswllt. 

Dylech esbonio i gleifon y mae ganddynt glefydau trosglwyddadwy difrifol sut y gallant ddiogelu eraill rhag cael eu heintio, gan gynnwys cael eu heintio gan glefydau a drosglwyddir yn rhywiol. Mae hyn yn cynnwys y mesurau ymarferol y mae modd iddynt eu cymryd er mwyn osgoi trosglwyddo’r clefyd, a phwysigrwydd hysbysu pobl y maent wedi cael cyswllt rhywiol â nhw o berygl trosglwyddo clefydau trosglwyddadwy difrifol. 

Mae modd i chi ddatgelu gwybodaeth i unigolyn sy’n cael cyswllt agos â chlaf sydd â chlefyd trosglwyddadwy difrifol os oes gennych chi reswm dros gredu:

1. bod yr unigolyn mewn perygl o gael eu heintio a bod hyn yn debygol o arwain at niwed difrifol 
2. nad yw’r claf wedi eu hysbysu ac ni ellir eu perswadio i wneud hynny. 

Os ydych o’r farn nad oes oedolyn sydd mewn perygl o gael eu heintio yn meddu ar alluedd i ddeall y wybodaeth hon, a’u bod mewn perygl o ddioddef niwed difrifol, rhaid i chi roi gwybodaeth berthnasol i awdurdod neu unigolyn cyfrifol priodol yn ddi-oed, oni bai nad yw gwneud hyn o fudd cyffredinol i’r claf  (gweler paragraff 55 - 56 Cyfrinachedd). 

Dylech ddweud wrth y claf cyn i chi ddatgelu’r wybodaeth os yw’n ymarferol ac yn ddiogel i chi wneud hynny. Pan fyddwch yn olrhain ac yn hysbysu pobl, ni ddylech ddatgelu manylion y claf os yw hynny’n ymarferol. Rhaid i chi fod yn barod i gyfawnhau penderfyniad i ddatgelu gwybodaeth bersonol heb sicrhau caniatâd.⁸ 

Bydd y rhan fwyaf y cleifon sydd â chlefyd trosglwyddadwy difrifol ac y maent yn rhieni sy’n gofalu am blant, yn gwneud popeth y gallant i ddiogelu’r plant rhag y perygl y byddant yn cael eu heintio neu rhag effeithiau’r clefyd. Dylech sicrhau bod y claf yn deall y wybodaeth a’r cyngor yr ydych yn ei rhoi iddynt, a ddylai fod yn bwrpasol i’w hanghenion. Dylech wneud popeth rhesymol y gallwch ei wneud i’w cynorthwyo i ofalu am eu hunain ac i ddiogelu eu plant. 

Dylech esbonio i glaf sydd â chlefyd trosglwyddadwy difrifol, bwysigrwydd prof plant y gallent eisoes fod wedi cael eu heintio, gan gynnwys plant heb symptomau a phobl ifanc y gallent fod wedi cael eu heintio’n fertigol gan feirws a gludir yn y gwaed. 

Os ydych yn pryderu bod plentyn mewn perygl o ddioddef niwed difrifol gan nad oes modd perswadio eu rhieni i’w diogelu rhag risg haint, neu oherwydd eu bod yn gwrthod caniatáu i’r plentyn gael eu prof, dylech ei drin fel pryder diogelu a dilyn y cyngor yn ein canllawiau Amddiffyn plant a phobl ifanc.⁹

Os bydd clefyd trosglwyddadwy difrifol wedi cyfrannu at achos y farwolaeth, rhaid i chi gofnodi hyn ar dystysgrif marwolaeth y claf.